Już w czasach średniowiecznych na tereny Opolszczyzny sprowadzono zakony, które zabudowaniami klasztornymi zaznaczyły swoją obecność w regionie. W Opolu, Nysie, Otmuchowie i Głogówku można podziwiać budowle znajdujące się pod pieczą zakonu franciszkanów. Ponadto Opolszczyzna oferuje zabytki sakralne, zadziwiające różnorodnością stylu, rozmaitością budowli i bogactwem użytego materiału.
Katedra w Opolu - pierwszy kościół powstał na polecenie Bolesława Chrobrego w 1005 r. Prawdziwa historia kościoła katedralnego Św. Krzyża w Opolu rozpoczęła się jednak w 1024 r., kiedy to biskup wrocławski przekazał relikwie Św. Krzyża. Fakt ten zaważył na zmianie wizerunku herbu miasta - do piastowskiego orła dodano połówkę krzyża. Na polecenie księcia Bolesława I w 1295 r. wybudowano w stylu późnoromańskim bazylikę z wieżą. Kolegiatę Św. Krzyża poświęcono 16 listopada 1295 r. Po pożarze w 1415 r. kościół (już w randze bazyliki) został odbudowany w stylu gotyckim. Wzniesiono wtedy prezbiterium, halowy korpus główny, dolne partie wież i trzy kaplice: Trójcy Św. (dzisiejsze miejsce pochówku ostatniego księcia opolskiego Jana II Dobrego), Św. Jadwigi i Św. Anny. W 1702 r. z Piekar Śląskich przywieziono cudowny obraz Matki Bożej. Obraz ten na Górze Św. Anny w 1983 r. został koronowany przez Ojca Św. Jana Pawła II.
Parafia św. Jakuba i św. Agnieszki w Nysie powstała na przełomie XII i XIII w. Pierwszy kościół parafialny został konsekrowany przez biskupa wrocławskiego w 1198 r. Obecny wygląd katedry jest wynikiem dwóch etapów budowy. Pierwszy etap rozpoczął się w 1392 r. po wybudowaniu kościoła sześcioprzęsłowego. Drugi etap to lata 1424-1430, kiedy to pod nadzorem mistrza Piotra z Ząbkowic dobudowano prezbiterium z ambitem. W dalszych latach kościół ulegał pożarom, odbudowom i licznym modernizacjom. Wiek XVII i XVIII przyniósł barokizację, czyli wprowadzenie elementów baroku poprzez zasłonięcie gotyckich malowideł, witraży i figur. Podczas II wojny światowej kościół uległ zniszeniu i dewastacji. Prace rekonstruktorskie trwały do 1961 r., natomiast prace konserwatorskie trwają do dziś. Obok kościoła wznosi się czterokondygnacyjna wieża-dzwonnica.
W miejscu dzisiejszego kościoła pw. Podwyższenia Św. Krzyża w Brzegu znajdował się początkowo klasztor i kościół dominikanów, zburzony w 1545 r. Przybyli do Brzegu w 1681 r. jezuici podjęli próbę odbudowania nowego kościoła. Obecny kształt kościoła został nadany w latach 1734-1739. W roku 1857 nadbudowano wieże kościoła i otynkowano go w całości.
Parafialny kościół pw. Narodzin NMP w Głubczycach jest jednym z najstarszych wczesnogotyckich kościołów w Polsce. Początki istnienia budowli datuje się na II połowę XIII w. Z okresu tego też pochodzą portale - główny, południowy i północny. Wnętrze kościoła kryje kamienne tablice nagrobne z XVI i XVII w. W wieży północnej wmurowano kulę ze szwedzkiego działa, pochodzącą z okresu wojny 30-letniej (1618-1648).
Kościół św. Mikołaja i Franciszka Ksawerego w Otmuchowie zbudowano w stylu barokowym w latach 1691-1693. Fasada wschodnia zwieńczona jest dwiema wieżami. Nad wejściami bocznymi namalowano zegary słoneczne. Wnętrze w charakterystycznym stylu barokowym, zawiera cenne obrazy Michała Willmanna zwanego "śląskim Rembrandtem" oraz gotyckie i barokowe rzeźby.
Góra św. Anny - zespół klasztorno-kalwaryjski został ufundowany przez szlachecki ród Gaschinów dla franciszkanów sprowadzonych na Górę św. Anny w 1655 r. Kościół św. Anny wybudowany w stylu barokowym z pozostałościami gotyckimi. Cały kompleks składa się z kościoła, klasztoru, dziedzińca arkadowego tzw. "Rajskiego Placu", kalwarii, Groty Lurdzkiej i domu pielgrzyma. Kościół wyniesiono do rangi bazyliki mniejszej w 1980 r. w rocznicę 500-lecia istnienia. W 1983 r. podczas pielgrzymki do Polski, Górę św. Anny odwiedził Ojciec Św. Jan Paweł II.